Nietolerancja histaminy – objawy, przyczyny i suplementacja

Co to jest histamina i jak rozpoznać jej nietolerancję w organizmie? Dlaczego zrównoważenie poziomu histaminy jest tak ważne? Jak zbadać jej poziom, jakie badania wykonać? Czy istnieją suplementy lub odpowiednia dieta, która mogłaby rozwiązać ten problem? – o tym przeczytacie w tym artykule :). Zapraszam do lektury.

Co to jest histamina?

Histamina należy do grupy amin biogennych. Opisana została po raz pierwszy w  1910 roku. Jest aminą tkankową ( z greckiego „histos”  znaczy tkanka). Heterocykliczna amina, która pochodzi z dekarboksylacji aminokwasu –  histydyny, przy pomocy enzymu dekarboksylazy histydynowej (HDC). Histydyna jest jednym z aminokwasów budujących białka. 

Głównym magazynem histaminy są komórki tuczne (mastocyty), ale też bazofile (granulocyty zasadochłonne). Jest ona tam przechowywana w nieaktywnej postaci i zawsze dostępna do natychmiastowego uwolnienia.

Histamina może być dostarczona:

• z zewnątrz do naszego organizmu w postaci doustnej – żywność i napoje. Po pokonaniu bariery jelitowej dostaje się do krwiobiegu.
• może też zostać pobudzona do samoistnego uwolnienia ze swoich magazynów w organizmie, poprzez inne bodźce np.pożywienie, które same w sobie nie zawiera histaminy, ma jej nieznaczną ilość lub zawiera inne aminy, co powoduje pobudzenie do uwolnienia „tej naszej” (liberatory).
• bodźcem do wydzielania histaminy z magazynów są też sytuacje stresowe, jak również uczulające nas alergeny, operacje, zabiegi stomatologiczne, przecięcie powierzchni skórnej oraz  traumatyczne przeżycie.

W prawidłowo przebiegających procesach histamina jest metabolizowana na drodze oksydacyjnej deaminacji przy udziale oksydazy diaminowej (DAO) oraz na drodze metylacyjnej przy udziale N-metylotransferazy histaminowej (HNMT). DAO  znajduję się w przeważającej ilości w przewodzie pokarmowym. Może również występować w wątrobie  i nerkach. Natomiast HNMT występuje w mózgu i wątrobie.

Ważne by być świadomym, iż histamina jest niezbędna do prawidłowej pracy naszego organizmu. Brak lub upośledzenie odpowiednich mechanizmów odpowiedzialnych za jej rozkład i utrzymanie w równowadze skutkuje zaburzeniami w funkcjonowaniu naszego organizmu.

 

Jak działa histamina?

Działanie histaminy w naszym organizmie opiera się na czterech receptorach : H1, H2, H3 oraz H4. Odpowiedź ze strony organizmu zależy od każdego z nich. Przekazują sygnał do komórki. 

Receptor H1

Receptor znajduje się w szczególności w mięśniach gładkich. Między innymi obecny jest w naczyniach krwionośnych, drogach oddechowych, przewodzie pokarmowym czy macicy. Występuje także w węźle AV serca (przedsionkowo – komorowy).

Działanie histaminy na receptor H1:

• Prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych. W takim działaniu może powodować zaczerwienie i spadek ciśnienia. Zwiększa się przepuszczalność naczyń żylnych co może skutkować obrzękiem, bąblami czy zmiany skórnymi.
• Odgrywa rolę w regulacji ciśnienia krwi.
• Prowadzi do skurczu mięśni gładkich np. oskrzeli (ważne u astmatyków), macicy (istotne u kobiet ciężarnych oraz borykających się z tzw. PMS), czy mięśni przewodu pokarmowego. 
•  Daje uczucie „zatkanego i cieknącego” nosa, duszności oraz przekrwienie błony śluzowej nosa.
•  Daje objawy alergiczne np. świąd, stan zapalny, skurcz mięśni oskrzeli i dużych naczyń krwionośnych oraz powiększenie małych naczyń krwionośnych, regulacja temperatury ciała.
• Odgrywa ważną rolę w regulacji uwalniania hormonów np. adrenaliny.

Receptor H2

Są rozmieszczone między innymi w komórkach żołądka, w mięśniu sercowym, czy naczyniach krwionośnych.

Działanie histaminy na receptor H2:

• Poprawia lub zwiększa wydzielanie soków trawiennych. Może to powodować  tzw. rewolucje żołądkowo – jelitowe ( np. bóle brzucha, zaparcia, biegunki, wzdęcia)
• Rozszerza naczynia krwionośne i przyspiesza tętno przez swój wpływ na pracę układu krążenia. Zdrowy układ sercowo – naczyniowy ściśle reguluje działanie obu receptorów H1 i H2
• Wpływa na układ oddechowy : kichanie, duszności, nadwyrężona i przekrwiona błona śluzowa nosa. Podobnie jak w przypadku receptora H1
• Zwiększa wydzielanie śluzu
• Zwiększenia stężenia cAMP w komórce

Receptor H3

Receptory te znajdują się przede wszystkim w OUN ( ośrodkowy układ nerwowy). Pełni rolę neuroprzekaźnika. 

Działanie histaminy na receptor H3:

• Reguluje  rytm około-dobowy, temperaturę ciała, ciśnienie krwi. Stwierdzono, że aktywność neuronów histaminergicznych zwiększa się podczas fazy czuwania i zmniejsza podczas snu. Zniszczenie neuronów uwalniających histaminę lub zahamowanie syntezy histaminy może prowadzić do niezdolności  zachowania czujności.
• Może prowadzić do zawrotów głowy, nudności, wymiotów, zaburzeń rytmu serca
• Hamuje cAMP
• Może hamować inne neuroprzekaźniki : np.  acetylocholina, noradrenalina, serotonina
• Może wpływać na przepływ wapnia 
• Mówi się też o znaczeniu w kontroli uczucia sytości

Receptor H4

Receptor H4 jest najmniej przebadany.  Ulokowany jest głównie w układzie immunologiczny. 

Działanie histaminy na receptory H4:

• Zwiększa poziom wapnia wewnątrzkomórkowego
• Bierze udział w migracji komórek takich jak eozynofile, limfocyty T, monocyty do źródła histaminy
• Jest mediatorem w chemotaksji komórek tucznych, czyli mastocytów.

Poniższa ilustracja zapożyczona ze strony daosin.pl ukazuje działanie receptorów.

fot. http://daosin.pl/ 

 

Objawy nietolerowania histaminy

Gdy dochodzi do zaburzeń i poziom histaminy jest zbyt wysoki (choć może być też zbyt niski) odczuwamy nieprzyjemne reakcje ze strony naszego organizmu. Są one bardzo liczne i często mylone z innymi problemami zdrowotnymi. 

Część z nich to:

• ból głowy, również migrenowe 
• niedrożność dróg oddechowych w postaci kataru czy uczucia zblokowanego/zapchanego nosa, duszności, świszczący oddech, astmy oskrzelowej . Warto sprawdzić, czy nie występuje nietolerancja histaminy, gdy mamy problemy z zatokami przynosowymi, naczynioruchowy czy też alergiczny nieżyt nosa.
• tachykardia, ekstrasystolia (zaburzenia skurczów serca)
• omdlenia
• problemy żołądkowo – jelitowe np. biegunki czy bardzo miękkie stolce, wzdęcia, bóle brzucha, zaparcia, zaburzenia w wydzielaniu kwasu żołądkowego. Może występować razem ze schorzeniami jelit np. jelitem drażliwym, Crohnem czy SIBO
• utrzymujące się niskie ciśnienie
• obrzęki np. pod powiekami
• pokrzywka na ciele, świąd, czerwone wypieki, trądzik, łuszczyca, AZS
• bóle miesiączkowe u kobiet
• procesy zapalne ze strony układu nerwowego  (co raz częściej wiąże się ją np. z chorobą Alzheimera) 
• wstrząs anafilaktyczny
• zaburzenia rytmu dobowego, bezsenność
• mogą wystąpić swędzące oczy,
• nadmierne pocenie się
• tzw. choroba lokomocyjna i morska – zwróćcie szczególną uwagę na dzieci cierpiące na tą chorobę, może warto spróbować odpowiedniej diety przed dłuższym wyjazdem niż dawać dziecku tabletki na chorobę lokomocyjną?
  

 

Według publikacji: Maintz and Novak, Histamine and Histamine Intolerance, Am J Clin Nutr 2007 istnieją pewne poziomy ilości histaminy w osoczu, od których rozpoczyna się część reakcji.

• poziom od 0-1 ng/ml: poziom rekomendowany
• 1-2 ng/ml: wzrost poziomu wydzielania kwasu żołądkowego oraz tętna
• 3-5 ng/ml: tachykardia, ból głowy, zaczerwienie, pokrzywka, świąd
• 6-8 ng/ml: spadek ciśnienia tętniczego
• 7-12 ng/ml: skurcz oskrzeli
• około 100 i więcej ng/ml: zatrzymanie krążenia

Jak widać objawów może być mnóstwo i mogą być mylące z innymi jednostkami chorobowymi czy dolegliwościami. Są też bardzo podobne np. do reakcji alergicznych typu IgE zależne na pokarmy czy wziewy.

Jednak mimo, iż większość ludzi kojarzy ją tylko ze stanem patologicznym, bierze ona udział w wielu fizjologicznych reakcjach zachodzących w organizmie człowieka. Przykładowo:

• bierze udział w regulacji ciśnienia, mikrokrążenia, wydzielania kwasu żołądkowego,
• bierze udział w kontroli termoregulacyjnej
• działa jako neuroprzekaźnik w regulacji rytmu dobowego czy kontroli snu
• Kontroluje pamięć i emocje, uczenie się, apetyt
• Przyspiesza proces gojenia się ran

Przyczyny zaburzeń, które mogą prowadzić do  nietolerancji histaminy

Do nietolerancji może dojść z paru przyczyn:

fot. http://daosin.pl/

Próbując zdiagnozować problemy z metabolizowaniem histaminy należy wziąć pod uwagę między innymi:

• predyspozycje genetyczne
• jak wielkie mamy niedobory witamin i minerałów
• czy występuje nadmiar histaminy lub histydyny w diecie
• czy stosujemy leki, które w jakikolwiek sposób mogą mieć wpływ na pogorszenie metabolizowania histaminy (np. blokery enzymu DAO, substancje wyzwalające nadmiernie histaminę)
• towarzyszące nam ewentualne stany chorobowe i zaburzenia
• permanentny stres
• jaki prowadzimy styl życia i żywienia

Jeśli dojdzie do zaburzenia równowagi między produkcją a usuwaniem histaminy (z różnych przyczyn), wtedy możemy mówić o nietolerancji histaminy i pojawieniu się objawów. 

Metabolizm histaminy

Aby histamina była prawidłowo zmetabolizowana, a jej nadmiar nie powodował wyżej wymienianych objawów, muszą sprawnie działać:

• enzym DAO, czyli  oksydaza diaminowa
• enzym HNMT, czyli N-metylotransferaza histaminy

fot. Maintz and Novak, Histamine and Histamine Intolerance, Am J Clin Nutr 2007

 

DAO –  Oksydaza diaminowa

Jak już wspominałam na początku, enzym DAO w największej ilości znajduje się w przewodzie pokarmowych, w szczególności w jelitach, ale także w wątrobie czy nerkach. Produkowany jest głównie przez enterocyty, czyli komórki błony śluzowej jelit. U kobiet ciężarnych dodatkowo enzym ten produkuje łożysko. Jest on głównym enzymem odpowiedzialnym za metabolizowanie histaminy. Odpowiedzialny jest za pozakomórkowy rozkład histaminy.

 Warto wiedzieć, że enzym ten do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje miedź i witaminę B6.

Przy sprawnym działaniu jelit i produkcji enzymu DAO nadmiar histaminy jest na bieżąco eliminowany (bakterie jelitowe także produkują histaminę).  Jednak jest to enzym, którego pracę łatwo zahamować poprzez tzw. inhibitory, czyli blokery. Możemy tu wymienić np. : alkohol, inne aminy, leki. W trakcie stanów zapalnych jelit ilość DAO będzie zmniejszona.

 

HNMT – N-metylotransferaza histaminy

Jeśli pierwsze mechanizmy redukujące histaminę nie zdają rezultatu, wtedy jest ona „przekazywana” dalej. Tam jest rozkładana przez N – metylotranferazę. Jest to drugi enzym degradujący histaminę w naszym organizmie.  Jego użycie zależy od prawidłowego funkcjonowania DAO. N-metylotransferaza może być również hamowana przez inne aminy biogenne. Znajduje się między innymi w wątrobie,  w nabłonku oskrzelowym czy mózgu.  HNMT redukuje histaminę wewnątrzkomórkowo.

Do prawidłowej produkcji potrzebuje SAMe ( s-adenozylometionina ). Jest to ważny element w procesie metylacji.

 

Leki a histamina

Niektóre leki stosowane w leczeniu chorób mogą być inhibitorami enzymu DAO. Oznacza to, że go blokują. W takich przypadkach bezwzględnie powinno się stosować dietę niskohistaminową. Podobne działanie blokujące mogą mieć leki przeciwbólowe, przeciwzapalne dostępne „od ręki”, antybiotyki, pigułki antykoncepcyjne, sterydy, leki narkotyczne, diuretyki.

Musimy mieć świadomość, iż stosowanie nadmiernej ilości leków oraz innych środków, które mogą wpływać na pogorszenie stanu naszych jelit, będzie przyczyniać się do zmniejszonej produkcji enzymu DAO. Idzie za tym zwiększona ilość histaminy i związane z tym objawy ze strony organizmu. 

 

Badania w kierunku diagnozowania nietolerancji histaminy 

Jeśli wciąż szukasz przyczyny swoich niezdiagnozowanych dolegliwości warto zbadać się pod kątem nietolerancji histaminy (HIT – Histamine intolerance ). Obecnie najczęściej stosuje się badana krwi polegające na oznaczeniu enzymu DAO. Można je wykonać w wielu laboratoriach. Zaburzenia w ilości DAO jak już wiemy, będą miały wpływ na słabe metabolizowanie histaminy.

Innym sposobem identyfikacji HIT, jest oznaczanie histaminy lub metylohistaminy z próbki moczu lub dobowej zbiórki moczu. Zaletą jest to, iż badanie pokazuje, czy są uwalniane i metabolizowane duże ilości histaminy w organizmie. Może to mieć miejsce w przypadku pacjentów z różnymi  alergiami,  silnymi stanami zapalnymi, w mastocytozie, nietolerancji histaminy, czy też zmianach w szpiku kostnym. Można także, określić stosunek histaminy i metylohistaminy.

W swojej książce na temat nietolerancji histaminy Reinhart Jarisch podaje ,że stosunek między wydalaniem metylohistaminy i histaminy większy od 3  świadczy o HIT.

Kolejnym sposobem jest badanie poziomu histaminy w kale. Jednak nie jest to tak dokładne badanie, jak badanie z moczu czy krwi. W przeciwieństwie do badania z moczu lub z krwi, poziom histaminy w kale odzwierciedla jedynie lokalne ilości histaminy w jelicie.

Według Jarischa, jeśli podejrzewamy HIT po zbadaniu DAO z osocza lub po wykonaniu badania kału, powinno się dodatkowo wykonać badanie moczu w tym kierunku. Powodem jest między innymi odróżnienie HIT od chorób związanych z komórkami tucznymi np. mastocytoza. 

Pamiętaj, że to iż wskaźnik IgE całkowitego w kierunku alergii jest niski nie przekreśla możliwości istnienia HIT lub problemu z inną aminą biogenną. Niestety nie każdy alergolog zwraca na to uwagę.

Mastocytoza i MCAS

Warto wiedzieć, iż „nie groźna” nietolerancja histaminy, z którą możemy sobie poradzić mniej lub bardziej, może okazać się chorobą. Mamy wtedy do czynienia z mastocytozą, czy tzw. MCAS –  zespół aktywacji mastocytów.   

W mastocytozie dochodzi do rozrostu komórek tucznych. Może swoim działaniem objąć zarówno skórę jak i narządy wewnętrzne oraz jedno i drugie na raz. Ma wiele zakwalifikowanych przez WHO typów i podtypów. Chorować mogą zarówno dzieci, jak i dorośli. 

MCAS, czyli zespół aktywacji mastocytów, polega nie na powiększeniu ilości komórek tucznych, ale na ich nieprawidłowym działaniu. Nadmiernie wyzwalają między innymi histaminę, są bardzo czułe. 

Oprócz standardowych badań wymienianych wyżej wykonuje się poziom tryptazy we krwi. W obu schorzeniach może okazać się niezbędne pobranie szpiku do badania.

Znalazłam również informację, iż zaburzenia związane z powyższymi chorobami mogą występować między innymi w autyzmie czy boreliozie. Osoby cierpiące na mastocytozę czy MCAS mają większe ryzyko osteoporozy.

Na stronie Kanadyjskiego Stowarzyszenia Mastocytozy (MSC) można przeczytać o objawach, których jest dużo więcej niż w nietolerancji histaminy.

 

Nietolerancja histaminy u kobiet

Wiele kobiet doświadcza tzw. PMS ( Zespół napięcia przedmiesiączkowego). Tabletka przeciwbólowa nie pomaga lub dopiero ich ogromna ilość.

Okazuję się, że macica posiada receptory H1. Mogą one wywoływać skurcze macicy. W badaniach, które Jerish przybliża w swojej książce ustalono, że poziom histaminy może rosnąć bliżej terminu wystąpienia miesiączki, a ilość enzymu DAO może spadać (na krótko przed, w trakcie i parę dni po) co pogłębia bóle przed i w trakcie miesiączki. W trakcie owulacji dochodzić może do większych poziomów histaminy i jej metabolitów w badanym moczu. Wiąże się także działanie estrogenu, a mianowicie estradiolu, jako jednego z liberatorów histaminy (wyzwalacz).

Ciekawe jest też to, że w badaniach alergicznych wykonywanych testem skórnym, wielkość odczynu „bąbla” była większa w czasie owulacji niż wykonana w innym dniu cyklu.

Może warto zastosować dietę niskohistaminową w tym czasie?

Kobiety w ciąży, które cierpią na alergie np. pyłki, często zauważają poprawę tolerancji na alergen. Dzieje się tak za sprawą działania łożyska, które w dużej ilości produkuje dodatkowe pokłady DAO. Jest to pewna obrona organizmu przed nadmiernymi skurczami macicy. Dzięki temu matka może odczuć ulgę z powodu mniejszych objawów alergicznych ( jeśli jest alergiczką). Badania przytoczone w książce były przeprowadzone na kobietach ciężarnych i wykazały, że mniej więcej od około 12 tygodnia ciąży poziom histaminy zmalał, a ilość enzymu DAO mocno wzrosła.

 

Alergie a histamina

Często jest tak, że zgłaszamy się do lekarza z objawami alergii. Podejrzewamy już, iż może to być „jakaś” reakcja na żywność lub alergen z otoczenia np. pylące trawy czy zwierzęta. W przeciwieństwie do nietolerancji, alergia jest wyrazem złej odpowiedzi układu immunologicznego na jakąś substancję – alergeny. Są one zazwyczaj białkami, które budują daną substancję.  Reakcja organizmu jest natychmiastowa ( alergie w klasie IgE zależnej) lub opóźniona (alergie w klasie IgG i IgA).

Nietolerancja histaminy lub innych amin biogennych to tzw. „pseudoalergia” . Nietolerancje pokarmowe związane są z reguły z niedoborami enzymatycznymi. W tym przypadku szczególnie DAO (inny przykład: w nietolerancji laktozy –  laktaza). 

Komórki odpornościowe przechowują wewnątrz histaminę (komórki tuczne i bazofile). Gdy dochodzi do spotkania z alergenem uwalniana jest histamina, która razem z innym towarzyszącymi substancjami zapalnymi powoduje objawy alergiczne.

Warto również w kontekście alergii IgE zależnej (tej natychmiastowej) znać produkty, które krzyżują się z dana alergią. One też mogą mieć wpływ na uwalnianie histaminy z komórek.

Źródła histaminy w pożywieniu

Histamina, w dużych ilościach, szczególnie zawarta jest w produktach fermentowanych i dojrzewających, wysoko przetworzonych, czy też takich, które są przeznaczone do długotrwałego przechowywania. 

Wiele świeżych produktów spożywczych, takich jak świeże mięso czy ryby zawierają nieznaczne ilości histaminy, ale produkt przetworzony będzie miał jej już znacznie wyższy poziom.  Dzieję się tak między innymi dlatego, że w trakcie np. dojrzewania czy przechowywania zaczynają się włączać naturalne procesy starzenia. Idzie za tym gromadzenie się mikroorganizmów, które zaczynają produkować np. histaminę, która zwiększać swoje stężenie w żywności. Osoba z nietolerancją histaminy powinna uważać na wszystkie fermentowane produkty:

• Mleczne np. sery
• Warzywa np. kiszona kapusta czy ogórki
• Alkohol np. wino, piwo
• Sosy sojowe czy octy
• Mięsne i rybne np. mięsa długo dojrzewające czy wędzone

Im starszy produkt tym stosunkowo zawiera większą ilość histaminy.  Ważny jest też źródło, z którego powstaje dany produkt spożywczy. Czy z natury posiada ono wysoką zawartość histaminy czy nie. Czy powstaje z produktu świeżego niskohistaminowego czy już z przetworzonego itd. 

Produkty nabiałowe w większości posiadają spore dawki histaminy. Duże dawki będą posiadały produkty fermentowane np. kefiry, maślanki czy jogurty oraz sery dojrzewające. Jednak ser – serowi nie równy, ani mleko – mleku.  Sery mogą różnić się zawartością aminy między sobą, nawet w obrębie tego samego gatunku sera np. emmentaler. Sery typu holenderskiego czy też ser półtłusty zawierają z kolei mniej histaminy w porównaniu z typowym serem dojrzewającym.  Sery twarogowe są w dużej mierze pozbawione histaminy. Wiele zależy od tego w jakich warunkach dane produkty są przechowywane. Im „lepsze” warunki dla rozwoju bakterii tym poziom histaminy lub innych amin będzie wyższy.

Ryby i owoce morza są szczególnie podatne na szybkie psucie, co będzie powodować nadmierne powstawanie histaminy. Należy mieć na uwadze np. : tuńczyka, makrelę czy miecznika. Jeśli ryba od razu po połowie, byłaby szybko zamrożona, nie wytworzyłaby się tak duża zawartość histaminy. Ryby marynowane czy konserwowane będą zawierały spore dawki histaminy.  W owocach morza możemy spodziewać się innych amin takich jak putrescyna czy kadaweryna.

Świeże mięso  zawiera bardzo mało histaminy. Mięso dojrzewające czy świeże źle przechowywane będzie posiadać już znaczne jej ilości np. salami, szynka parmeńska czy kiełbasa długo dojrzewająca. Jednak mięso zawiera histydynę z której powstaje histamina.

Alkohol zawiera duże dawki histaminy. Najczęściej dolegliwości występują po czerwonym winie. Szampan i piwo również charakteryzuje się wyższym poziom histaminy, piwo bezalkoholowe też 🙂  

Większość warzyw i owoców występujących naturalnie nie zawiera wysokich dawek histaminy. Jednak fermentacja czy marynowanie zmienia postać rzeczy ( np. kapusta kiszona). Warzywa, na które należy zwrócić uwagę, które mogą naturalnie zawierać więcej histaminy to bakłażan, szpinak i awokado, pomidor.

W pożywieniu razem z histaminą mogą występować inne aminy biogenne. Możemy tu wymienić tyraminę, fenyloetyloaminę, putrescynę, kadawerynę, sperminę i spermidynę. Ich wysoki poziom jest również wynikiem działań mikroorganizmów.

Wyróżnić możemy też produkty, które z reguły nie mają histaminy, mają jej bardzo mało lub posiadają inne aminy. Nazywamy je tzw. liberatorami histaminy. Mogą prowadzić do większego uwalniania, wyzwalania histaminy zmagazynowanej w naszym organizmie i powodowanie objawów nietolerancji.  Uważa się, że na początku kuracji powinno się również te produkty usunąć z diety. Przykładem mogą być truskawki czy owoce cytrusowe, orzechy np. włoskie czy czekolada.  Liberatorami czyli wyzwalaczami mogą być produkty, które zawierają np. benzoesany, siarczyny. 

W przeglądanych przeze mnie treściach, jest wiele nieścisłości odnośnie produktów zasobnych w histaminę mniej lub bardziej, czy jej liberatorów. Część z nich jest wciąż sporna. Poniżej małe podsumowanie produktów, na które warto zwrócić swoją uwagę w walce z nietolerancją.

Produkty z większą ilością histaminy lub innych amin oraz liberatory:

• Fermentowane produkty mleczne np. kefir, maślanka, jogurt. Ponadto jeśli chodzi o nabiał niewskazane będzie spożywanie serów twardych, półtwardych, pleśniowych, topionych
• Produkty mięsne i mięso, które są  wysoko przetworzone, dojrzewające, konserwowane, wędzone,  puszkowane  ( np. salami, kiełbasy, szynka parmeńska, wędliny, bekon), przetworzone i zamrożone, nieświeże mięso, podroby ( np. wątróbka)
• Ryby i owoce morza, które są źle przechowywane i nieświeże,  konserwowane, wędzone i puszkowane, poza tym więcej histaminy może zawierać tuńczyk, łosoś, miecznik, anchois, makrela, śledź, sardela, sardynka, skorupiaki
• Orzechy nerkowca, włoskie 
• Jaja w postaci surowej
• Pszenica, zarodki pszenne 
• Rośliny strączkowe: Soja, czerwona fasolka, soczewica, orzechy ziemne, bób
• Alkohol w szczególności czerwone wino, piwo, szampan
• Napoje energetyczne, herbata z pokrzywy, soki i napoje z zabronionymi składnikami, kombucha. Należy uważać też na czarną i zieloną herbatę, gdyż mogą blokować enzym DAO
• Ocet winny, balsamiczny, drożdże, sos sojowy, produkty w occie, produkty na drożdżach, musztarda
• Ostre przyprawy np chilli czy cayenne, poza tym cynamon, goździki, anyż, gałka muszkatołowa, curry
• Kakao, czekolada
• Glutaminian sodu w produktach, oraz wiele innych konserwantów i barwników

Najwięcej różnic panuje wśród owoców i warzyw odnośnie oddziaływania ich na organizm w nietolerancji histaminy. Jedni podają, że są bezpieczne a inni wrzucają je jako zakazane. Ważna jest obserwacja swojego organizmu.  

• Warzywa, które są puszkowane, konserwowane czy fermentowane,np. kapusta i ogórki kiszone, soki warzywne. Uważamy też na pomidor i jego przetwory, bakłażan, szpinak, awokado, dynia, szparagi. To produkty, które na pewno będą wykazywać działania niekorzystne.  Problematyczne mogą się także okazać np grzyby.
• Owoce konserwowane i zepsute, soki owocowe, suszone owoce (siarkowane). Uważamy też na banany, truskawki, maliny, cytrusy, ananasa, kiwi.  Problemem mogą być też: papaja, guawa, wiśnie, śliwki, jeżyny, jagody, rabarbar, melon, brzoskwinie, morele, żurawina, gruszka

Produkty uważane za bezpieczne: 

• Świeże mięso dobrze przechowywane. Posiłki i produkty przygotowywane ze świeżego mięsa w dozwolony sposób. Nie powinno się stosować w takim przypadku systemu gotowania na „3 dni”.
• Świeże i/ lub szybko zamrożone po połowie ryby i owoce morza ( tylko nie mamy pewności, jak szybko po połowie ryba została zamrożona) – zostaje obserwacja swojego organizmu.
• Orzechy makadamia,
• Kasztany jadalne
• Oleje roślinne np. oliwa  z oliwek i tłuszcze zwierzęce, 
• Ryż, kukurydza, komosa ryżowa, mąka kokosowa, amarantus, owies, orkisz
• Sól, czosnek, łagodne przyprawy ziołowe  świeże i suszone, ocet spirytusowy, ocet ryżowy, miód, stewia, karob
• Woda, herbaty ziołowe, rooibos, soki i napoje z dozwolonych składników

I tu również warzywa i owoce różnią się u autorów, dlatego należy się obserwować. U jednej osoby np. winogrona nie będą problemem, ale u kogoś innego już tak mimo, że część publikacji uznaje ją za bezpieczną:

• Owoce świeże i mrożone np. jabłko,  mango, liczi, winogrona, arbuz, kokos, khaki, 
• Warzywa : np. ziemniaki, marchew, cukinia, ogórek, papryka, sałata

 Ważne, aby pamiętać iż istotna jest też ilość i częstotliwość tego co zjemy. 

Produktów spożywczych jest mnóstwo i nie sposób wymienić wszystko.

 

Suplementacja w nietolerancji histaminy

Musimy zdawać sobie sprawę, iż podstawą zawsze jest odpowiednia dieta. Jednak w nietolerancji histaminy może okazać się konieczne uzupełnienie niedoborów czy to dobrze dobranym pożywieniem czy dodatkową suplementacją. Szczególnie:

• Cynk 
• B6 , najlepiej w formie P5P, (osoby z AZS mają bardzo niski jej poziom)
• Witamina C ( w wyższych dawkach)
• Kwercytyna 
• DHA/EPA
• Probiotyki 

Pomocny może się okazać olejek z kwiatostanu rumianka pospolitego. Jednym z jego działań są właściwości przeciwzapalne oraz przeciwobrzękowe, które mogą hamować wyzwalanie histaminy przez nasze komórki.

Niekiedy nie obejdzie się bez tymczasowego wspomożenia enzymu DAO. Mowa tu o suplementacji tym enzymem. 

Warto na pewno zbadać poziom miedzi. Może tu również należy wyrównać dysproporcje. Przypomnę, iż miedź jest potrzebna do prawidłowej produkcji enzymu DAO.

Dodatkowo probiotyki zawierające  Lactobacillus (np. rhamnosus, plantarum, gasseri)  oraz szczepy Bifidobacterium (infantis, breve, lactis, locum) mogą działać wspomagająco na obniżenie poziomu histaminy. Natomiast Lactobacillus casei będzie nasilać produkcję histaminy. 

Pamiętajmy, że nie wrzucamy wszystkiego na raz. Bez żadnych innych zmian  kierunku HIT  nie spodziewajmy się cudu z nieba.

Jak radzić sobie z nietolerancją histaminy?

Warto zastosować się do paru wskazówek:

• jeśli HIT jest bardzo duża, zrezygnuj z produktów silnie uwalniających histaminę,  jeśli nietolerancja jest niewielka – ogranicz te produkty w miarę możliwości
• wybieraj jak najświeższe produkty i zużyj je w miarę szybko
• żywność przetworzoną i puszkowaną omijaj szerokim łukiem. Przygotuj posiłki  samodzielnie na ile to możliwe. Kanapka typu fast food nie jest sprzymierzeńcem w walce z HIT
• Jeśli stosujesz produkty mrożone zużyj je jak najszybciej
  
• Staraj się gotować w miarę codziennie, aby poziom histaminy nie rósł z dnia na dzień. 
• Jeśli nietolerancja jest duża, może okazać się zasadne obniżenie podaży białka diecie (z powodu dużej podaży histydyny)
• To co jest w dzisiejszych czasach ciężkie do wykonania, ale da się : ureguluj swój sen, zniweluj ilość stresu, uprawiaj aktywność fizyczną 🙂 
• Po wprowadzeniu zmian w diecie i życiu wprowadź suplementację 
• Trzymaj porządek w kuchni
• Jeśli posiadasz alergie wyeliminuj produkty, które Ci szkodzą
• Zadbaj o jelita i zajmij się towarzyszącymi problemami zdrowotnymi
• Wyeliminuj używki

Zdiagnozowanie bezpiecznego progu poziomu spożycia histaminy jest trudne. Jedna osoba będzie reagowała bólem głowy na jakiś produkt, a inna nie. Dlatego należy do tematu podejść indywidualnie i obserwować organizm. Bardzo przydatne jest prowadzenie dziennika żywieniowego. Ułatwia to wyłapanie choć część produktów, które nam nie sprzyjają. Tym samym mamy szanse zapanowania nad nietolerancją. 

 

Literatura:

1. „Histamine and histamine intolerance”. Maintz L., Novak N. Am J Clin Nutr 2007, 85(5), 1185-1196 
2. „Histamine Intolerance. Histamine and Seasickness”. Reinhart Jarisch, Springer-Verlag Berlin Heidelberg 2015
3. ”Dieta antyhistaminowa” Heide Steigenberger, PZWL, Warszawa 2010
4. ” Nietolerancja histaminy – charakterystyka choroby i postępowanie żywieniowe”. Dr nauk biologicznych Patrycja Szachta, artykuł z czasopisma „Food Forum” nr 3/2013
5. „Alergia czy nietolerancja histaminy – podobieństwo kliniczne odmiennych typów nadwrażliwości pokarmowej”. Mirosława Gałęcka, Patrycja Szachta, artykuł z czasopisma „Dermatologia Praktyczna” nr 1/2014
6. „ Zespół aktywacji mastocytów i monoklonalny zespół aktywacji mastocytów – znaczenie u chorych leczonych z powodu reakcji anafilaktycznej”. Marek Niedoszytko, Marta Gruchała. Artykuł z czasopisma „Alergia Astma Immunologia” 2013, 18 (4): 209-212 
7. http://www.histaminintoleranz.ch
8. „Screening selected strains of probiotic lactic acid bacteria for their ability to produce biogenic amines (histamine and tyramine)”.  Mesthri Deepika Priyadarshani, Sudip K. Rakshit, International Journal of Food Science & Technology 2011, 46, 2062–2069
9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18544899
10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3042653/
11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22721727 
12. http://www.adrianaduelo.com/wp-content/uploads/2015/04/3.2.-FOOD-TABLE.pdf 
13. http://daosin.pl/nietolerancja-histaminy/